De immoraliteit van de 'overwinning van de nederlaag'
In dit artikel:
Hussein Alwaday, Jemenitisch schrijver, media-expert en filosoof, publiceert na het staakt-het-vuren in de Gazastrook een essay getiteld "Voetnoten in het notitieboekje van de Arabische nederlagen". Hij bekritiseert het wijdverbreide onvermogen in de Arabische wereld — en specifiek bij Hamas na de oorlog met Israël — om nederlagen te erkennen. Volgens Alwaday is dat geen intellectuele luxe maar een noodzakelijke voorwaarde om te herstellen en te leren.
Centrale stelling: ontkenning en fixatie werken als psychologische afweermechanismen die zowel individuen als naties verlammen. Ontkenning houdt de confrontatie met een pijnlijke realiteit buiten beeld; fixatie betekent blijven hangen in een schokfase en dezelfde fouten herhalen. Wanneer een nederlaag niet wordt erkend, verwordt eenmalig falen vaak tot een keten van herhaalde mislukkingen. Hij verwijst naar historische breuken — zoals de nederlagen van 1948 en 1967 — als voorbeelden van hoe onverwerkte trauma’s decennialang strategische en politieke blindheid in stand houden.
De recentste nederlaag in Gaza noemt Alwaday extra lastig: ze is alomvattend en laat weinig externe zondebokken over, waardoor zelfonderzoek onvermijdelijk maar ook pijnlijker is. Omdat erkenning uitblijft, kan de nederlaag een onderdeel van de identiteit worden; verliezen worden geïnternaliseerd, loskomen voelt als zelfverlies. Dat maakt genezing en hervorming nog moeilijker.
Tegelijk benadrukt hij dat nederlagen niet per definitie het einde hoeven te zijn. Het begrip "creatieve nederlaag" staat centraal: verliezen die worden omgezet in zelfreflectie, hervorming en innovatie kunnen landen sterker maken — hij haalt Japan en Duitsland na de Tweede Wereldoorlog aan als voorbeelden van zo’n transformatie. Eén goed verwerkte nederlaag kan tientallen schijnbare overwinningen ongedaan maken.
Alwaday waarschuwt ook voor de morele prijs van het vasthouden aan een illusie van overwinning. In de Gazacontext leidt het verheerlijken van nederlagen tot het vergoelijken van sektarische milities zoals Hamas en tot het ontkennen van het recht op een waardig leven van slachtoffers. Overwinningen die steunen op ontkenning en de rechtvaardiging van geweld raken moreel bankroet; wie zulke narratieven voedt, ontkent volgens hem de menselijkheid van zowel slachtoffers als de verslagenen zelf.
Conclusie: erkenning van fouten en verliezen is geen schande maar een noodzakelijke stap naar leren, ethische verantwoordelijkheid en wederopbouw. Zonder deze zelfkritiek blijven cyclus van mislukking en morele erosie voortbestaan.