Joodse vluchtelingen uit Arabische landen en Iran vertellen hun verhaal
In dit artikel:
Op 30 november, Yom Haplitim, kwamen honderden Israëli’s met Sefardisch‑Mizrachi achtergrond samen in de Nationale Bibliotheek van Israël (NLI) in Jeruzalem voor het evenement "Sephardi Voices: The Other Refugees – The Untold Stories of Sephardi‑Mizrachi Jews". De dag — officieel door de Knesset erkend sinds 2014 ter herdenking van de massale vlucht van meer dan 850.000 Joden uit Arabische landen en Iran in het midden van de 20e eeuw — stond in het teken van het delen van persoonlijke herinneringen en het veiligstellen van cultureel erfgoed.
Het hoogtepunt was de formele opname van het internationale erfgoedproject Sephardi Voices in de collecties van de NLI. Dat project heeft bijna 450 mondelinge getuigenissen verzameld in meerdere talen, naast portretten, documenten en foto’s die de levens van Sefardisch‑Mizrachische gemeenschappen wereldwijd vastleggen. De digitale archieven zijn nu via de NLI online toegankelijk; gedoneerde onderdelen omvatten onder meer de Victor en Edna Mashaal-, Eli Timan‑ en Shasha‑collecties. Bezoekers konden een speciale tentoonstelling bekijken met unieke objecten — van geredde, kunstig versierde Thora‑rollen uit verlaten synagogen tot kleurrijke kostuums van Egyptisch‑Joodse buikdanseressen.
Dr. Henry Green, oprichter van Sephardi Voices, benadrukte tijdens zijn toespraak de lange geschiedenis van Joden in Arabische landen en het belang van erkenning van de verdrijving en vernietiging van gemeenschappen als onderdeel van een internationaal streven naar waarheid en gerechtigheid. Hij prees de NLI als de eerste grote Israëlische instelling die het project adopteerde en zo de getuigen een platform bood.
Meerdere aanwezigen deelden persoonlijke vluchtverhalen die de diversiteit van de ervaringen illustreren. Levana Zamir, voorzitter van het Centrum voor het Erfgoed van de Egyptische Joden, vertelde hoe haar gezin na de uitroeping van de staat Israël in 1948 werd geconfronteerd met arrestaties en gedwongen vertrek uit Caïro, waarna ze via Marseille naar Israël kwamen. Miriam Vidal beschreef een trek van Herat naar Teheran in 1951 en jaren in een doorgangskamp voordat haar familie zich in Israël vestigde. Edwin Shuker uit Bagdad verliet Irak in 1971 na repressie onder de Baath‑regering en openlijke executies; hij benadrukte dat de gemeenschap door politieke omwenteling in een “open gevangenis” was veranderd. Dr. Edy Cohen, geboren in Beiroet, schetste hoe regionale oorlogen en de opkomst van gewapende groeperingen de positie van Libanese Joden onhoudbaar maakten en zijn familie in 1991 naar Israël deden vertrekken.
Sprekers riepen op tot meer aandacht voor deze hoofdstukken binnen het joodse geheugen en voor opname van deze geschiedenis in het onderwijs. Green sloot af met de wens dat Yom Haplitim uiteindelijk breed zal erkennen hoe meerdere gemeenschappen sinds 1948 zijn verdwenen, en dat hun verhalen blijvend worden bewaard.