Rode Kruis mogelijk op de hoogte van aanwezigheid Hamas in ziekenhuizen Gazastrook
In dit artikel:
Documenten die Israëlische strijdkrachten in de Gazastrook vonden en die NGO Monitor vertaalde, tonen volgens de organisatie dat Hamas ziekenhuizen doelbewust gebruikte voor militaire doeleinden en dat internationale hulporganisaties daarvan op de hoogte waren of onder toezicht van Hamas werkten. De memo’s, gedateerd februari en maart 2020 en afkomstig van het Gaza Interior Security Mechanism (ISM) — onderdeel van het door Hamas geleide ministerie van Binnenlandse Zaken — beschrijven hoe Hamas strijders, leidinggevenden en commandostructuren in medische huizen onderbracht en hoe buitenlandse ngo’s nauwgezet werden gereguleerd.
In één memo staat dat het Internationaal Comité van het Rode Kruis een vleugel van het Al-Shifa-ziekenhuis koos die rechtstreeks grenst aan kantoren van Hamas, en dat de Franse afdeling van Artsen zonder Grenzen (MSF) een ruimte in het Abu Yousef El-Najar-ziekenhuis koos vanwege een vaste telefoonverbinding. De documenten benadrukken dat ziekenhuizen volgens Hamas geen neutrale ruimten zijn maar integraal deel uitmaken van haar infrastructuur en tijdens escalaties ontmoetings- en commandoplaatsen vormen.
Hamas’ interne richtlijnen riepen om strakke controle op buitenlandse medische delegaties: beperkingen op bewegingsvrijheid, voorafgaande goedkeuring van personeel, voorschriften voor activiteiten en toewijzing van veiligheidsbegeleiders. NGO Monitor stelt dat dit feitelijk betekende dat organisaties gedwongen werden volgens Hamas-voorwaarden te opereren, en daardoor medeplichtig raakten aan het misbruik van medische voorzieningen voor terroristische doeleinden.
NGO Monitor en juridisch adviseur Anne Herzberg hekelen vooral het stilzwijgen van organisaties als het ICRC en MSF. Volgens hen blijft het Rode Kruis in publieke verklaringen Israël schuldig noemen voor aanvallen op ziekenhuizen zonder te erkennen dat sommige faciliteiten door Hamas werden gebruikt. Het ICRC reageerde op verzoek om commentaar door te wijzen op het internationaal humanitair recht dat medische faciliteiten beschermt, maar stelt dat het geen onderzoeken uitvoert en zorgen vertrouwelijk bij partijen neerlegt. MSF ontkent directe informatie te hebben dat Hamas ziekenhuizen militair gebruikte en stelt dat haar teams slechts in delen van grotere complexen werkten.
De publicatie van de memo’s voedt discussie over de verantwoordelijkheid van ngo’s om hun principes te handhaven wanneer ze onder druk van gewapende niet-statelijke actoren werken. Herzberg meent dat organisaties in 2020 hadden moeten weigeren onder zulke voorwaarden te werken en dat hun gedrag desinformatie verspreidt en het gebruik van ziekenhuizen als schilden in de hand werkt. NGO Monitor verwijst ook naar beelden van november 2023 en getuigenissen van voormalige gijzelaars die aantonen dat Hamas personen door hospitalen voerde en hield, wat de beschuldigingen ondersteunt dat sommige ziekenhuizen door Hamas werden gebruikt.
De documenten zijn gericht aan hogere ISM-functionarissen die toezicht houden op buitenlandse activiteiten en inlichtingenzaken, en lijken deels bedoeld om het ministerie van Volksgezondheid te dwingen samen te werken met Hamas’ veiligheidsprioriteiten. JNS vroeg zowel het ICRC als MSF om commentaar; het ICRC herhaalde algemeen-humanitairrechtelijke principes, terwijl MSF op haar website haar positie ontkent.
Kortom: de vrijgegeven Hamas-memo’s schetsen een georganiseerde inzet van medische faciliteiten binnen Hamas’ militaire en bestuurlijke netwerk en suggereren dat internationale hulporganisaties in Gaza onderhevig waren aan Hamas-controle. De vondst leidt tot stevige kritiek van NGO Monitor en juristen die vinden dat hulporganisaties openheid en onafhankelijkheid hadden moeten bewaren, en heropent de discussie over wanneer medische instellingen hun speciale bescherming verliezen onder het internationaal recht.