SafeHeart: Voor Israëls psychologen is 7 oktober nog steeds aanwezig
In dit artikel:
Op 7 oktober 2023, na het bloedbad door Hamas waarbij ongeveer 1.200 mensen omkwamen, richtten psychologen in Israël dezelfde dag SafeHeart op — een non-profit die gespecialiseerde geestelijke gezondheidszorg biedt aan overlevenden van de muziekfestivalaanvallen. De organisatie heeft sindsdien meer dan 2.500 overlevenden bereikt en biedt ongeveer 1.000 mensen langdurige therapie; daarnaast ondersteunt ze zo’n 350 familieleden en werkt ze met een netwerk van circa 400 zorgverleners (therapeuten, klinisch psychologen, psychiaters, maatschappelijk werkers en opleiders).
SafeHeart beschouwt de gebeurtenissen als een ongekende en zeer intense vorm van trauma: veel slachtoffers zagen moord en verbranding van mensen die zij kenden uit hun eigen sociale kring of festivalscene. De hulpverlening is multidisciplinair en omvat individuele therapie, groepstherapie, psychiatrische zorg, fysiotherapie, spoedeisende interventies en waar nodig intensieve behandeltrajecten. EMDR en cognitieve gedragstherapie behoren tot de gebruikte methoden. De organisatie werkt nauw samen met ziekenhuizen, revalidatiecentra en andere geestelijke gezondheidsinstanties om zorg te coördineren.
Clinisch psycholoog Avital Dimant Litvin benadrukt dat de combinatie van de enormiteit van het geweld, het gevoel van hulpeloosheid tijdens de aanval en de aanhoudende oorlogssituatie de herstelmogelijkheden bemoeilijkt. Omdat sirenes, militaire operaties en voortdurende gevechten voortduren, leven veel overlevenden in permanente angst, wat therapie vertraagt en het risico op volledig ontwikkelde PTSS verhoogt. De data van SafeHeart wijzen op een hoger dan verwacht aandeel mensen met ernstige PTSS-symptomen.
Suïcidegevallen onder festivaloverlevenden zijn tot nu toe beperkt, wat volgens de organisatie mede te danken is aan nauwgezette monitoring en directe interventie bij mensen die zelfmoordgedachten uiten. SafeHeart werkt actief met risicopersonen, vooral rond triggerdata zoals de herdenking van 7 oktober of bij terugkeer van gegijzelden, omdat zulke gebeurtenissen scherpe terugvallen kunnen veroorzaken.
Het verhaal van overlevende Rita Shtivelman illustreert zowel de trauma-impact als het potentieel van gerichte nazorg. Zij verborg zich op het Re’im-festival en verloor haar man tijdens de aanval. Directe toegang tot therapie — ook via Zoom — hielp haar stap voor stap te herstellen: tijdelijke verhuizing, begeleide re-integratie, deelname aan retraites en mentorprogramma’s en het herontdekken van dans als verwerkingsmiddel. Shtivelman noemt ook blijvende triggers, zoals het zien van witte vrachtwagens, maar benadrukt dat verbinding met andere overlevenden en actieve therapie haar hielpen betekenis en nieuwe hoop te vinden.
SafeHeart baseert behandelingen op bestaand traumaonderzoek, maar past die aan gezien de unieke kenmerken van deze aanslagen: de ernst van de gebeurtenissen, individuele responsstijlen en de langdurige, onzekere context van oorlog. De organisatie roept naasten op waakzaam te zijn voor plotselinge gedragsveranderingen en terugtrekking en om snel professionele hulp te zoeken wanneer signalen van terugval optreden.