"Turkije wil Iran vervangen en Israël omsingelen"
In dit artikel:
Israëlische veiligheidsexperts waarschuwen dat Turkije onder president Recep Tayyip Erdoğan als de grote winnaar uit het recente akkoord over Gaza kan voortkomen — met potentieel gevaarlijke gevolgen voor Israël en de regio. Volgens deskundigen zoals dr. Ely Karmon (International Institute for Counter-Terrorism) en voormalig Mossad-antiterrorismechef Oded Ailam werkt Ankara actief aan een strategische omsingeling van Israël, voortbouwend op een persoonlijke, ideologisch gedreven buitenlandse politiek van Erdoğan.
Karmon stelt dat Turkije met name profiteert van verschuivende machtsverhoudingen in Syrië. Naarmate het Assad-regime verzwakt en de invloed van traditionele bondgenoten Rusland en Iran afneemt, breidt Turkije zijn militaire en politieke aanwezigheid in Syrië uit. Ankara zou proberen delen van Syrië tot een Turks protectoraat te maken, onder meer via het door Turkije gesteunde Syrische Nationale Leger (SNA) — naar schatting zo’n 90.000 strijders — en door zichzelf te profileren als beschermer van verschillende Syrische groepen. Minister van Buitenlandse Zaken Hakan Fidan sprak in januari 2025 expliciet over een nieuw tijdperk waarin Turkije zich als “herder en beschermer” presenteert.
Op politiek-symbolisch terrein positioneert Erdoğan zich nadrukkelijk als verdediger van de Palestijnen en van islamitische heiligdommen in Jeruzalem, een strategie die hem aanzienlijke sympathie in brede Arabische en islamitische kringen oplevert. Die koers ging gepaard met langdurige steun aan Hamas vanaf 2006, directe incidenten zoals de Mavi Marmara-breek in 2010 en financiële steun aan organisaties in Oost-Jeruzalem die het islamitische karakter van de stad moeten beschermen — middelen die volgens Israëlische bronnen ook radicaal activisme van Murabitun en Murabitat mede financierden.
De diplomatieke en retorische breuk met Israël escaleerde in 2023–2024: Erdoğan beschuldigde Israël van een onevenredige reactie op de Hamas-aanval en sprak openlijk steun uit voor Hamas, verbrak economische betrekkingen met Israël en sloot zich aan bij Zuid-Afrika’s aanklacht tegen Israël bij het Internationaal Gerechtshof. Volgens Karmon en Ailam weerspiegelt dit geen puur binnenlands populisme maar een doelbewuste regionale strategie om Turkije als leidende macht in het Midden-Oosten te vestigen, in sommige analyses vergezeld van neo-Ottomaanse ambities die ook Griekenland en Cyprus treffen.
Militair versterkt Ankara zichzelf ook: aankopen van onderzeeërs, ontwikkeling van een licht vliegdekschip en maritieme aanvalswapens, plus diepere militaire samenwerking met landen als Egypte, illustreren een bredere opbouw van slagkracht. Tegelijk speelt luchtmachtbewapening een rol in de actuele discussie: er zijn berichten dat de Amerikaanse regering onder president Trump overweegt Erdoğan toestemming te geven voor de aankoop van F-35’s of anders dat Turkije via Qatar Eurofighter Typhoons probeert te verwerven. Lokale Turkse media suggereerden dat een door de VS bemiddeld gijzelaarsoverleg mogelijk tegenprestaties omvat, waaronder luchtaanwinsten en een formele rol van Ankara bij uitvoering van het Gaza-akkoord — ontwikkelingen die Israëlische waarnemers met grote zorg volgen.
Israëlische experts roepen op tot waakzaamheid: hoewel een akkoord over Gaza op korte termijn winst lijkt voor Israël, kan het tegelijkertijd de regionale machtsbalans verschuiven ten gunste van Turkije, dat met politieke, financiële en militaire middelen probeert zijn invloedssfeer uit te breiden. Concreet advies van waarnemers is om de ontwikkelingen in Syrië, militaire leveringen en Ankara’s politieke integratie in herstel- en governanceprocessen in Gaza nauwgezet te volgen, omdat deze samen de strategische dreiging tegen Israël kunnen versterken.